چرا ما غم را تبلیغ می‌کنیم؟

 کشور ما از جمله کشور‌های بلا خیز است که در دوره‌های کوتاه مدت مورد آماج بلایای طبیعی قرار گرفته است، زلزله سر پل ذهاب، سیل‌های فروردین ماه که شهر‌های زیادی را درگیر کرد و هنوز هم خیلی از خسارات ترمیم نشده است، سیل سیستان و بلوچستان و دیگر مواردی از این دست که شمارشان از دست در رفته، از جمله بلایای طبیعی هستند که در طورل سال‌های اخیر با آن‌ها دست و پنجه نرم کرده‌ایم و خسارات ناشی از آن هنوز هم با گذشت سال‌ها ترمیم نشده است و جای زخم این بلایا بر پیکر شهر‌های مختلف دیده می‌شود. اما تنها کشور ما نیست که با این بلایای مختلف در بازه زمانی کوتاه مواجه شده است، استرالیا نیز از جمله کشور‌های بلاخیز است و همین حالا با سیل از یک سو و آتش‌سوزی در جنگل‌ها از سوی دیگر دست به گریبان است اما جو رسانه‌ای که در کشور ما اتفاق می‌افتد خیلی بزرگ‌تر و بیشتر از چیزی است که در دیگر کشور‌ها مردم با آن رو به رو می‌شوند؛ مشکل کجاست؟ چرا هر اتفاق کوچک یا بزرگی در کشور ما تا این اندازه دچار پروپاگاندای منفی می‌شود؟ برای پاسخ دادن به این سوال باید در ابتدا به بررسی بلایای طبیعی در کشورمان و کشور توسعه یافته‌ای مثل استرالیا بپردازیم.

>بلایای طبیعی در ایران

کشور ما با نزدیک به ۸۳ میلیون جمعیت و مساحتی در حدود ۱,۶۴۸,۱۹۵ کیلومتر مربع جزو کشور‌های بلاخیز در دنیا محسوب می‌شود. تند بادها، هجوم ملخ‌ها، سیل و زلزله از جمله مسائلی هستند که در سال‌های اخیر کشورمان با عنوان بلایای طبیعی با آن‌ها درگیر بوده است و هر کدام از آن‌ها تا حد زیادی کشورمان را متاثر کرده است.

زلزله رودبار و منجیل، بم، ورزقان و سرپل ذهاب ۲سال پیش، جزو بزرگترین بلایای طبیعی کشورمان محسوب می‌شوند که در هر کدام از آن‌ها با خسارات جانی و مالی زیادی رو به رو بودیم، به طوری که در خیلی از موارد خسارات مالی این زمین لرزه‌ها هنوز تامین نشده است برای مثال در شهر بم که نزدیک به ۱۶ سال از آن می‌گذرد، هنوز هم هستند کسانی که در کانکس زندگی می‌کنند! وضعیت مردم سر پل ذهاب هم که مشخص است و در این فصل سرما هنوز خیلی از ساکنین این شهر سقف بالای سرشان نیست. سیل هم که این روزها جزوی از زندگی مردم ایران به شمار می‌آید و با بار ش باران در سال‌های اخیر، هر از گاهی گوشه‌ای از ایران دچار سیل می‌شود. نمونه بارز آن هم سیل جنوب و جنوب غرب ایران در فرودین ماه سال۹۸ است و البته این روزها هم با سیل سیستان و بلوچستان رو به رو هستیم. فواصل بلایای طبیعی در کشور ما تقریبا کوتاه مدت است؛ در سال‌های اخیر می‌توان گفت که تقریبا هر ماه دچار بلایای کوچک و بزرگ طبیعی و غیر طبیعی هستیم که از گوشه و کنار کشور به گوش می‌رسند و مسئولین ما تقریبا آخرین کسانی هستند که به سراغ مردم آسیب دیده شهر‌ها می‌روند.

>بلایای طبیعی در استرالیا

استرالیا کشوری با ‎۲۴ میلیون و هفتصد هزار نفر جمعیت و با ۷٬۶۸۶٬۸۵۰ کیلومتر مربع وسعت از دیگر کشورهای بلاخیز در سطح جهان محسوب می‌شود؛ آتش سوزی در جنگل، طوفان، زمین‌لرزه و سونامی از جمله بلایای طبیعی این کشور است که هر از گاهی با آن دست و پنجه نرم می‌کند و خسارات زیادی نیز به همراه دارد. چندی پیش موضوع آتش سوزی در جنگل‌های استرالیا خبرساز شد که در رسانه‌های داخلی کشور ما نیز نمود پیدا کرد، آتش سوزی که در آن بیش از ۲۹نفر کشته شده و حدود نیم میلیارد حیوان و بیش از ۱۲ میلیون هکتار جنگل، به طور کامل از بین رفت. در نهایت هم شهروندان استرالیایی سال ۲۰۱۹ را در حالی به پایان بردند و وارد سال جدید ۲۰۲۰ شدند که دولت بعد از هفته‌ها تلاش و به رغم اعزام کمک به آتش نشانی و تخلیه کشتی‌های دریایی و هلیکوپترهای نظامی هنوز نتوانسته بود گسترش آتش سوزی را کنترل کند و مقامات محلی نیز اعلام کرده بودند که حدود چهار هزار نفر در ساحل شهر مالاکوتا در ایالت ویکتوریا گیر کرده و شماری از مناطق دیگر افراد برای خروج از محاصره شعله‌های آتش در تلاش برای فرار به سوی مناطق ساحلی‌اند. از طرف دیگر با وجود آتش سوزی، این روزها خبر سیل هم در این کشور روان شده است و خبرها حاکی از این است که با جاری شدن این سیل، مردم استرالیا با بحران جدیدی رو به رو خواهند شد. بارش شدید طی چند روز گذشته موجب به راه افتادن سیل در ایالت‌های ساحلی کوینزلند و نیو ساوت ولز شده و این مناطق را در شرایط بحرانی قرار داده است. جاده‌های اصلی ایالت کوینزلند مسدود شده‌اند و شرایط بد آب و هوایی باعث قطع برق بخش‌هایی از ایالت نیوساوت ولز شده است. اداره هواشناسی استرالیا در صفحه توئیتر نوشته است: «انتظار می‌رود که در طول شب و نخستین ساعات صبح روز یکشنبه در بسیاری از مناطق دیگر بیش از ۱۰۰ میلی متر باران ببارد.» علاوه بر همه این‌ها خبر‌های جدید حاکی از این است که طوفان و تگرگ شدید در کانبرا، پایتخت استرالیا سبب بروز خسارت چند میلیون دلاری شده است.

>چرا اتفاقات در کشور ما بیشتر خبری می‌شود؟

با همه این تفاسیر موضوع حائز اهمیت این است که چرا در کشور ما اتفاقات، حوادث و بلایای طبیعی با پروپاگاندای منفی رو به رو می‌شود؟ امیر محمود حریرچی جامعه شناس و آسیب شناس اجتماعی در رابطه با این موضوع به آفتاب یزد گفت:« ایران جزء دو کشور بلاخیز از نوع بلایای طبیعی در دنیا است اما تفاوت مهم کشور ما با سایر کشور‌های توسعه یافته در این است که کشور‌های دیگر از قبل آمادگی لازم برای مواجهه با این موضوع را دارند، تغییرات لازم در خصوص زیر ساخت‌ها را پیش بینی می‌کنند و انجام می‌دهند و در زمان بلایای طبیعی نیز بلافاصله از طریق خبرگزاری‌های معتبر این موضوع را اطلاع‌رسانی می‌کنند اما در کشور ما با اینکه از پیش حوادث و بلایا تا حد زیادی پیش بینی می‌شود اما باز هم اقدامات لازم در خصوص آن صورت نمی‌گیرد مثلا همین سیلی که در سیستان و بلوچستان اتفاق افتاد و ما دیدیم با اینکه از قبل پیش‌بینی شده بود اما تغییرات لازم اتفاق نیفتاده بود و در نهایت فاجعه‌ای که امروز شاهد آن هستیم رقم خورد.»

او در ادامه تاکید کرد: « کشور‌های توسعه یافته برنامه ریزی از پیش تعیین شده‌ای دارند و خودشان را آماده کرده‌اند که در صورت بروز یک اتفاق چطور آن را بلافاصله اطلاع‌رسانی کنند که آن چه را که به مردم گزارش می‌شود درد و مصیبت نباشد بلکه خیلی منطقی اعلام می‌شود که در خصوص بروز چنین بلایای طبیعی که اتفاق افتاده است چنین خساراتی رقم خورده است، دولت پیش از این آمادگی‌های لازم را داشته و زیر ساخت‌های لازم را ایجاد کرده است، بنابر این چهره آرام تری از اتفاق به نمایش می‌گذارند تا بتوانند در آرامش امداد و نجات را انجام دهند و از کمک‌های مردمی استفاده کنند. اما در کشور ما چون هیچ یک از این زیر ساخت‌ها و برنامه ریزی‌ها اتفاق نیفتاده است بنابر این برای اینکه جلب کمک کنیم از صحنه‌های دلخراش برای جریحه دار کردن احساسات مردم استفاده می‌کنیم و چون این اخبار معمولا از طریق رسانه‌های رسمی به خوبی منعکس نمی‌شود بنابر این در رسانه‌های غیر رسمی و فضای مجازی اغراق شده منعکس می‌شود.»

این کارشناس تصریح کرد:« در سیل بلوچستان هم مثل سایر موارد ما شاهد این موضوع بودیم که از صحنه‌های دلخراش استفاده می‌کردند تا احساسات مردم را جریحه دار کنند. اصولا وقتی مهار یک اتفاق توسط مسئولان سخت می‌شود از این ترفند استفاده می‌کنند حتی در آتش سوزی استرالیا نیز ما شاهد این بودیم که زمانی که مهار آتش از دست رفت عکس‌های احساسی جا باز کرد تا کمک‌های بین المللی و مردمی در این خصوص اتفاق بیفتد. حالا این را بگذارید کنار این موضوع، که مردم ما به صورت کلی و رفتارشناسی آرامش لازم را ندارند و چون در نگرانی دائمی به سر می‌بریم نمی‌توانیم به این موضوع فکر کنیم که با همبستگی، مشکلات و بلایا برطرف می‌شود پس حتما نیاز نیست که چهره بد آن را به نمایش بگذاریم. این موضوع باعث می‌شود که ما روز به روز افسرده‌تر شویم و در طولانی مدت همبستگی ما را کاهش خواهد داد.»

برنامه ریزی و نحوه اطلاع‌رسانی اولین مسئله‌ای است که سبب می‌شود تا پروپاگاندای رسانه‌ای اتفاق نیفتد، موضوعی که در کشور ما همیشه نا دیده گرفته می‌شود.

منبع: آفتاب یزد