یافته‌های یک پژوهش: ۱.۲۲ تا ۱.۵۶ درصد از کل پسماند خانگی شهر تهران «خطرناک» است
یافته‌های یک مطالعه نشان داد که حدود ۱.۲۲ تا ۱.۵۶ درصد از کل پسماند خانگی شهر تهران، پسماند خطرناک است. بیشترین درصد پسماندهای خطرناک خانگی از کل پسماند، در فصل زمستان تولید می‌شود و کمترین آن مربوط به فصل پاییز است.
به گزارش ایسنا، در میان پسماندهای خانگی که به واسطه فعالیت‌های روزمره خانوارها تولید می‌شوند، پسماندهایی وجود دارند که به دلیل داشتن ویژگی‌هایی مثل اشتعال‌زایی، سمی، واکنش‌پذیری و خورندگی، در دسته پسماندهای خطرناک خانگی طبقه‌بندی می‌شوند.
موادی مثل ضدعفونی‌کننده‌ها، واکس‌ها، شوینده‌ها، لوازم آرایشی، داروها، حلال‌ها، رنگ‌های سربی و آلکیدی، حشره‌کش‌ها، روغن و گریس، باطری‌ها و لامپ‌ها، نمونه‌هایی از پسماندهای خطرناک خانگی هستند.
بر اساس گزارش بانک جهانی در سال ۲۰۱۸، در ایران مثل دیگر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، ۸۷ درصد از پسماندهای تولیدی به روش‌های مختلف در زمین دفن می‌شوند.
با توجه به اهمیت موضوع پسماندهای خطرناک، پژوهشگران محیط‌زیست با انجام مطالعه‌ای میزان تولید و ترکیب پسماندهای خطرناک خانگی را در چهارفصل سال، مورد بررسی قرار دادند. «هومن غلام‌پور ارباستان»؛ دانشجوی دکتری محیط‌زیست دانشگاه تهران و «سعید گیتی‌پور»؛ استاد تمام گروه مهندسی محیط‌زیست دانشگاه تهران در این مطالعه مشارکت داشتند.
در این مطالعه جمع‌آوری نمونه‌های پسماند از درب منازل و محل تولید آن‌ها، انجام شد و ۶۰۰ خانوار از مناطق مختلف ۲۲گانه شهر تهران مورد بررسی قرار گرفتند.
برای تعیین میزان تولید پسماندهای شهری و ترکیب پسماندهای خطرناک خانگی، با ارائه کیسه‌های جمع‌آوری زباله بین خانوارهای شرکت‌کننده در این مطالعه، پسماند تولیدی آن‌ها به صورت فصلی و در هفت روز متوالی در سه مقطع زمانی جمع‌آوری شد و برای توزین و تعیین ترکیب‌های پسماند خطرناک خانگی، به آزمایشگاه منتقل شد.
مشاهدات این مطالعه نشان می‌دهد که میزان سرانه تولید پسماند خطرناک خانگی در شهر تهران بین ۶.۲۶ تا ۸.۲۵ گرم است و این میزان حدود ۱.۲۲ تا ۱.۵۶ درصد از کل پسماند خانگی شهر تهران است.
بررسی‌ها نشان داد که تولید این دسته از پسماندها در فصول مختلف سال، تفاوت زیادی دارد. این یافته‌ها حاکی از آن است که میزان تولید این دسته پسماندها در فصل تابستان از نظر وزنی بیشتر از سایر فصل‌هاست ولی در فصل زمستان سهم درصدی پسماندهای خطرناک خانگی بیشتر است. همچنین مشخص شد که تولید پسماندهای خانگی در فصل پاییز به حداقل می‌رسد.
در این پژوهش مشخص شد که پاک‌کننده‌های خانگی، محصولات حفاظت فردی و رنگ‌های مصرفی در منازل سه دسته اصلی پسماندهای خطرناک خانگی هستند. در فصل تابستان و با گرم شدن هوا میزان استفاده از محصولات حفاظت فردی مثل شامپوها، اسپری‌ها، لوسیون‌ها و… افزایش می‌یابد. همچنین تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، باعث افزایش میزان بازسازی منازل و تعمیرات خودرو … را به دنبال دارد و باعث تولید پسماند خطرناک خانگی بیشتر می‌شود. همچنین در فصل تابستان به دلیل استفاده شهروندان از سبزیجات و میوه‌هایی مثل هندوانه و نوشیدنی‌ها، میزان تولید پسماند شهری افزایش چشم‌گیری پیدا می‌کند.
به علاوه مشخص شد که در فصل زمستان و با نزدیک شدن به نوروز، خانه‌تکانی و دور انداختن مواد و پسماندهای بی‌استفاده و استفاده گسترده از پاک‌کننده‌های خانگی و … باعث رشد قابل توجه این دسته پسماندها در زمستان می‌شود.
به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ در حال حاضر به دلیل نبود اطلاعات کافی در مورد میزان تولید، مولفه‌های موجود در پسماند خطرناک خانگی و آثار ناشی از مدیریت نادرست این دسته پسماندها در شهر تهران، برنامه‌ای برای جمع‌آوری مجزا و مدیریت اصولی وجود ندارد و این دسته پسماندها همراه با سایر پسماندهای تولیدی توسط منازل، جمع‌آوری می‌شوند و مانند دیگر پسماندهای شهری مدیریت می‌شوند.
این محققان معتقدند که با استفاده از اطلاعات این پژوهش می‌توان به جمع‌آوری مجزای این دسته پسماندها با تناوب یک‌بار در هفته اقدام کرد و یا با ایجاد مراکز تحویل پسماندهای خطرناک خانگی در سطح شهر، شهروندان را به جداسازی داوطلبانه تشویق کرد.
نتایج این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی، با عنوان «بررسی تاثیر فصول مختلف بر ترکیب و سرانه پسماند خطرناک خانگی تولیدی شهر تهران و ارائه راهکارهای زیست‌محیطی به شهروندان با رویکرد اجتناب و کاهش تولید» در فصل‌نامه محیط‌شناسی وابسته به دانشگاه تهران، منتشر شده است.
عادل ملکی
