ماجرای شیرهای پاستوریزه آلوده!

رها معیری: بعد از ماجرای ذرت‌های آلوده، کیک‌های دانش آموزی که در آنها قرص‌های مشکوک جاسازی شده‌ بودند و هنوز کسی متوجه اصل ماجرا نشده، هم‌اکنون بحث شیرهای پاستوریزه‌ سرطان‌زا، امنیت غذایی کشور را با چالش جدیدی روبه‌رو کرده است. در چند روز گذشته فیلم صحبت‌های بهادر حاجی محمدی در برنامه «سلام صبح بخیر» که گفته بود: «شیر‌های پاستوریزه‌ای که از سوپرمارکت‌ها تهیه می‌شود مقدار زیادی آلودگی به سم آفلاتوکسین دارند. سمی که به منجر به سرطان کبد می‌شود» به سرعت موجی رسانه‌ای ایجاد کرد. در چند روز اخیر بسیاری از مسئولان وزارت بهداشت و درمان در این رابطه به اظهار نظر پرداخته‌اند و این امر را تکذیب کرده‌اند. آلودگی مواد غذایی صنعتی و وجود سموم مختلف در غذا‌هایی که از تولیدات کارخانه‌های مختلف محسوب می‌شوند همواره از مسائل مهم مورد توجه جامعه محسوب می‌شود. به‌ویژه در حوزه لبنیات که به خاطر فسادپذیری و استعداد بالا در میکروبی شدن و همچنین گستردگی جامعه مصرف‌کننده، نظارت و حساسیت بر آن بسیار بالاست. طی سال‌های اخیر نیز مسائلی مانند وارد کردن وایتکس در شیر یا استفاده از روغن پالم در محصولات لبنی جنجال‌های رسانه‌ای و اجتماعی زیادی ایجاد کرده بود.

بهادر حاجی محمدی، بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران، همچنین معتقد است به‌جای آنکه نگران استفاده از روغن پالم و وایتکس در لبنیات باشیم، افکار عمومی و مسئولان باید به مسائل مهم‌تری مانند وجود سموم دیگر در لبنیات توجه داشته باشند. او به‌عنوان مثال به ورود ذرت‌های آلوده استناد کرد و گفت که مصرف این ذرت‌های آلوده به آفلاتوکسین، سبب تولید شیر‌های آلوده به این سم شده است. طبق این آمار‌ها ۳۳‌درصد نمونه‌های شیر پاستوریزه آلوده به این سم بودند. شیر‌های پاستوریزه آزمایش شده در تبریز ۶۲ درصد، ساری ۶۰، مشهد ۵ درصد، شیراز ۱۷‌درصد و اردبیل ۳۳‌درصد به سم آفلاتوکسین آلوده هستند. وی همچنین خاطرنشان کرد:‌ سم موجود در خوراک دام وارد شیر می‌شود و با توجه به اینکه این سم بر اثر حرارت جوشاندن از بین نمی‌رود، در شیر باقی می‌ماند. جای تاسف است بین ۱۰ کشور منطقه خاورمیانه رتبه آخر را از نظر وضعیت آلودگی سم سرطان‌زای آفلاتوکسین در شیر داریم.

سم آفلاتوکسین چیست؟
در تعریف سم آفلاتوکسین آمده است که بسیاری از قارچ‌ها مواد سمی تولید می‌کنند که به آنها مایکو توکسین می‌گویند. مایکوتوکسین‌ها، متابولیت ثانویه کپک‌ها هستند که اهمیتی در رشد یا متابولیسم آنها ندارند و فقط برای کاهش مقدار پیش‌ساز‌های متابولیکی اولیه که دیگر جهت متابولیسم مناسب نیستند به‌کار می‌روند. در بین مایکوتوکسین‌ها، ۱۴ نوع از آنها سرطان‌زا هستند که در این میان آفلاتوکسین‌ها از قوی‌ترین سرطان‌زا‌های این ترکیبات به حساب می‌آیند.

رد صحبت‌های مطرح شده
اما بسیاری از کارشناسان و مسئولان انجمن علمی بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران این موضوع را رد کردند و بر این باورند که حاجی‌محمدی بر اساس آمار‌هایی غیررسمی این اطلاعات را روی آنتن زنده تلویزیون و مقابل میلیون‌ها مخاطب اعلام کرده و چنین آماری در این انجمن وجود ندارد و حتی مورد تایید انجمن هم نیست. به گفته یک مقام آگاه از این انجمن، اطلاعاتی در این مورد باید به تایید مجمع انجمن برسد و پس از بررسی‌های کلی و دقیق اعلام شود. در حالی که این آمار‌ها چنین پایه‌ای ندارند. البته حاجی‌محمدی در همان برنامه زنده به این موضوع اشاره کرده بود که آمار‌ها مربوط به پژوهش تعدادی از دانشگاهیان است. وزارت بهداشت به ادعای وجود سم آفلاتوکسین در لبنیات واکنش نشان داد و دکتر کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو اعلام کرد که طی سال‌های اخیر در کشور ما میزان آفلاتوکسین در مواد غذایی از جمله لبنیات و خشکبار روند کاهشی داشت. به گفته او کشورهای مختلف حد مجاز متفاوتی برای مقدار موجود آفلاتوکسین در مواد غذایی مختلف دارند و استانداردهای ایران هم در این زمینه عموما در حد استانداردهای ایالات متحده تعریف شده است.

شیر را از سبد غذایی حذف نکنید
دکتر ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت با اعلام اینکه مردم مصرف شیر را از سبد غذایی خود حذف نکنند، گفت: اینکه لبنیات حاوی آفلاتوکسین باشد، اجتناب ناپذیر است و همیشه و همه جا موجود بوده و هست و قاعدتا آفلاتوکسین در شیر غیرپاستوریزه به‌دلیل عدم کنترل بیشتر است. باید توجه داشت میانگین این سم حدود ۵۰ تا ۶۰ نانوگرم در لیتر در تمام شیرهای کشور است. بررسی ۵۰ مطالعه در ایران در چند سال اخیر نشان می‌دهد طی ۱۰ سال گذشته میزان این سم در شیر رو به کاهش است. اگرچه هنوز با میزانی که با محصولات کشورهای اروپایی است قابل مقایسه نیست و حداقل ۳۰ تا ۴۰ نانو گرم در لیتر بیشتر است.

منبع: روزنامه آرمان ملی