به گزارش پایگاه خبری همدلی و همت به نقل از فارس، شب گذشته جوایز هفتادمین جشنواره فیلم برلین موسوم به «بریناله» اهدا شد و «شیطان وجود ندارد» به کارگردانی محمد رسول‌اف جایزه خرس طلایی را دریافت کرد.

این فیلمساز ۴۷ ساله که به جرم تبلیغ علیه ایران ممنوع‌الخروج شده است، در این رویداد حضور نداشت و به همین دلیل، یک صندلی خالی همراه با نامش در جشنواره قرار داشت؛ میزانسنی از برلیناله که پیش‌تر نیز درباره جعفر پناهی دیده بودیم.

«شیطان وجود ندارد» فیلمی ۴ اپیزودی است و داستان مأموران اعدام را روایت می‌کند که هرکدام متأثر از اقدامشان هستند.

رسول‌اف درباره فیلمش گفته است: «موضوع فیلم اعدام نیست. فیلم درباره پذیرش مسئولیت اعمالمان در یک زمینه استبدادی است. این‌که وقتی ساختار جبّار و ظالم تک تک ما را مجبور به اعمالی می‌کند که می‌دانیم برخلاف اخلاق و رفتار انسانی است، تصمیم فردی ما در هنگام عمل کردن یا نکردن به این دستورها چیست؟ »

او مدعی است بخش زیادی از هر ۴ داستان فیلم، از مسیر تجربه‌های شخصی‌اش یا قرار گرفتن در موقعیت‌هایی سؤال‌برانگیز به وجود آمده است: «مثلا داستان اپیزود اول فیلم را وقتی نوشتم که هنگام عبور از خیابان  یکی از بازجوهای سال ۸۸ خودم را دیدم، بی‌آن که او مرا ببیند… و حس کردم چقدر این آدم معمولی است، چقدر این آدم شبیه همه آدم‌هایی است که در خیابان می‌بینی، هیچ هیولایی نیست، هیچ شیطانی نیست.» نام فیلم هم از همین موضوع گرته‌برداری شده است.

رسول‌اف ادعاهای واهی دیگری هم می‌کند: «بعد از اولین تجربه زندان باوجود عدم میل باطنی‌ام برای مهاجرت، مجبور شدم از خانواده‌ام بخواهم از ایران بروند، تا از وحشت اذیت و آزار آنها رها شوم.»

او پس از دریافت این جایزه، به بی‌بی‌سی فارسی گفته است: موضوع فیلم توجه به نه گفتن در مقابل یک قدرت استبدادی است، و فیلم می‌گوید این شرایط فقط توسط خود مردم می‌تواند تغییر کند. این جایزه متعلق به همه سینمای مستقل ایران است که تلاش می‌کنند شرایط را به نفع اندیشه‌های مستقل تغییردهند.

باران رسول‌اف، دختر محمد رسول‌اف و بازیگر فیلم «شیطان وجود ندارد» پس از دریافت خرس طلا به نیابت از پدرش

رسول‌اف طی سال جاری ۳ فیلم «هاچ‌بک قرمز»، «مادر-پسر» و «شیطان وجود ندارد» را نوشته و تهیه‌کنندگی کرده است که فقط کارگردانی یک اثر بر عهده خودش بوده است. موضوعی که برای تهیه‌کنندگان پیشکسوت و تجاری سینمای ایران هم ممکن نیست؛ اما یک سینماگر ـ که به اذعان خودش «متهم امنیتی» است ـ به راحتی در ایران بدون دریافت مجوزهای لازم ـ نظیر پروانه ساخت و اجازه فیلمبرداری‌ ـ فعالیت می‌کند و توانایی تأمین هزینه‌های ۳ فیلم را در یک سال دارد!

او خودش می‌گوید: «من همواره این شانس را داشته‌ام که فیلم‌هایم در بیرون ایران نمایش داده شوند و تا الان ۲۵ کشور فیلم «شیطان وجود ندارد» را برای پخش خریداری کرده‌اند.» موضوعی که برای کمتر فیلمساز ایرانی امکان‌پذیر است. اما حمایت (فاند) شهرداری هامبورگ و جشنواره سیاسی فیلم برلین این امتیاز را برای یک سینماگر متهم فراهم می‌آورد.

این سیاست‌زدگی به حدی آشکار است که به نوشته رادیوفردا، ساعتی پیش از برگزاری مراسم اختتامیه نشستی درباره «شیطان وجود ندارد» با حضور شماری از زندانیان سیاسی دهه ۶۰ ایران و مشارکت آنلاین رسول‌اف در جشنواره برگزار می‌شود. خبرنگار رادیوفردا مهر تأییدی بر سیاست‌زدگی برلیناله می‌زند و در گفتار متن خود می‌گوید: هفتادمین دوره جشنواره فیلم برلین با حضور فیلمسازان ایرانی یا ایرانی‌تبار و ساخته‌های جسارت‌آمیز آن‌ها با مضامین نگا‌ه‌های نظارتی حکومت، انتقاد از مذهب و همجنس‌گرایی برگزار شده است.

امتیاز منتقدان به فیلم‌های حاضر در بخش رقابتی جشنواره فیلم برلین، مؤید دیگری بر سیاسی‌بودن این رویداد به ظاهر هنری است؛ آنجا که فیلم رسول‌اف در میانه‌های جدول امتیازدهی منتقدان قرار دارد، اما خرس طلایی جشنواره را دریافت می‌کند و فیلم قوی‌تری همچون «هرگز به ندرت، گاهی همیشه» به خرس نقره‌ای بسنده می‌کند.

این در حالی است که فیلم «شیطان وجود ندارد» در سایت معتبر متاکریتیک، امتیاز ۷۹ را کسب کرده است و منتقدانی همچون لی مارشال (اسکرین دیلی) و دبورا یانگ (هالیوود ریپورتر) امتیاز ۶۰ از ۱۰۰ را به این فیلم داده‌اند. اما فیلم «هرگز به ندرت، گاهی همیشه» در متاکریتیک، امتیاز ۹۲ را کسب کرده است و سه منتقد از جمله «اندرو بارکر» (ورایتی) امتیاز ۱۰۰ را به این فیلم اختصاص داده‌اند؛ تا مشخص شود اعطای جایزه به فیلم محمد رسول‌اف نه بر مبنای ارزش که بر اساس سیاست‌‌زدگی بوده است.

عجیب اینکه «خانه سینما» دریافت جایزه رسول‌اف را به او تبریک گفته؛ فیلمسازی که به قوانین حاکم بر کشور پایبند نیست. این در حالی است که در ماده ۱ اساسنامه خانه سینما آمده که «در چهارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» تأسیس شده است. البته خانه سینما پیش‌تر هم خطاب به ریاست قوه قضائیه نوشته بود: «خواهان توجه به پرونده جناب آقای محمد رسول‌اف هستیم و یقین داریم همکاران ما نیز حرمت و حیثیت سینمای ایران را در همه مراحل کاری رعایت می‌کنند.» عجیب اینکه تهیه‌کننده «شیطان وجود ندارد» در گفت‌وگو با ایندی‌وایر صراحتاً به دور زدن قانون اعتراف کرده و گفته است که صحنه‌های بیرونی فیلم را با مجوز چهار فیلم کوتاه ـ و بدون نام بردن از رسول‌اف ـ فیلمبرداری کرده‌اند! 

باید از مدیرعامل و هیأت‌مدیره خانه سینما پرسید آیا «شیطان وجود ندارد» با موضوع اعدام و ظالم جلوه دادن نظام اسلامی، حرمت سینمای ایران را رعایت کرده است؟! یا صرفاً به قصد خوش‌رقصی برای جشنواره‌های سیاست‌زده و دریافت حمایت‌های ویژه مادی و معنوی ساخته شده است؟